Nấm phổi là một thể bệnh nhiễm trùng ở phổi, đây là bệnh nguy hiểm có tỷ lệ tỷ vong cao nếu phát hiện muộn. Nấm phổi là bệnh cần có bác sĩ thăm khám và điều trị, tuy nhiên người bệnh cần có những kiến thức cần thiết để phát hiện và phòng ngừa.
Ai có nguy cơ mắc nấm phổi?
nấm phổi có nguy cơ mắc cao hơn ở người già, người suy giảm miễn dịch, mắc bệnh mãn tính
Nấm phổi tuy ít gặp hơn nhiều so với nhiễm khuẩn hoặc nhiễm virut phổi nhưng tỷ lệ tử vong cao hơn 50%. Nấm phổi dễ gặp hơn ở những người bị suy giảm miễn dịch trong các bệnh ung thư máu, tủy xương, u lympho và hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (HIV/AIDS).
Đối tượng suy giảm miễn dịch cũng bao gồm những người đang phải dùng các thuốc ức chế miễn dịch như người sau khi được ghép tạng, bệnh nhân bị bệnh khớp mạn tính, bệnh nhân bị các bệnh tự miễn, dị ứng, bệnh nhân bị các bệnh hệ thống như bệnh Lupus ban đỏ, thậm chí những bệnh nhân bị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen phế quản… lạm dụng thuốc corticoid.
Một đối tượng nữa cũng rất dễ bị nấm phổi đó là những bệnh nhân lao phổi, nhất là lao thể hang. Bên cạnh đó, các yếu tố môi trường như tốc độ đô thị hóa nhanh, thay đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, các thảm họa tự nhiên như sóng thần, bão, lốc xoáy… cũng góp phần vào việc tăng tỷ lệ bệnh nhân nhiễm nấm trong đó có nấm phổi.
Phân loại nhiễm nấm phổi
Nhìn chung, có thể chia ra hai loại nhiễm nấm phổi.
Loại nhiễm nấm cơ hội, xảy ra rải rác ở các cá thể – chủ yếu là ở những người có tình trạng suy giảm miễn dịch. Loại này không có liên quan đến yếu tố địa lý, môi trường mà điển hình trong số này là nhiễm nấm loại aspergillus và candida.
Loại nhiễm thứ hai là loại nhiễm nấm có tính chất dịch tễ, liên quan chặt chẽ đến yếu tố địa lý, môi trường, ví dụ như khu vực Bắc Mỹ. Nấm phổi như Mycoses, Hystoplasmosis, Blastomycosis, Coccidioidomycosis và những loại nấm này có thể gặp ở nhiều bệnh nhân trong cùng một khu vực.
Việc chuẩn đoán bệnh nấm phổi khá khó khăn, hay bị nhầm lẫn nên dễ điều trị sai hướng
Dễ bị nhầm lẫn với các bệnh viêm nhiễm khác ở phổi
Nấm lây nhiễm chủ yếu qua con đường không khí. Người hít phải những bào tử nấm nhỏ bay lơ lửng trong không khí, vào phổi, nếu có điều kiện thuận lợi (vật chủ bị suy giảm miễn dịch) sẽ phát triển và gây bệnh.
Biểu hiện của nhiễm nấm phổi thường không điển hình và dễ nhầm lẫn với các viêm nhiễm khác ở phổi như viêm phổi do vi khuẩn, lao phổi…
Khởi đầu bệnh nhân thấy mệt mỏi, ăn uống kém, ho nhiều, sốt nhẹ, tức ngực. Nặng hơn có thể có ho khạc đờm lẫn máu, đau ngực, khó thở. Ho ra máu là một triệu chứng rất hay gặp kể cả ho ra máu kiểu “sét đánh”. Triệu chứng này cũng là nguyên nhân khiến bệnh nhân vào viện khám cũng như hay gây nhầm lẫn với ho ra máu do lao phổi.
Chụp Xquang phổi chỉ cho hình ảnh như những viêm nhiễm thông thường mà ít đặc hiệu cho nhiễm nấm phổi. Trong một số trường hợp, phim Xquang phổi cho hình ảnh gợi ý một “u nấm” với hình vỏ dày trong có “nhân” tròn. Khi đó, chẩn đoán sẽ được khẳng định thêm bằng phim chụp cắt lớp vi tính ngực.
Chuẩn đoán chính xác hơn, lấy đờm soi tìm có thể thấy những sợi nấm và trong một số trường hợp, những vi sợi nấm chỉ được phát hiện dưới kính hiển vi điện tử.
Hướng xử trí nấm phổi
Điều trị nấm phổi bằng các thuốc như amphotericin B. Đây là một loại thuốc có hiệu quả trong điều trị nhiều loại nấm tuy vẫn còn một số tác dụng phụ. Ngoài amphotericin B, một số loại thuốc khác cũng đang được sử dụng để điều trị nấm phổi như intraconazol, voriconazol…
Phẫu thuật lấy bỏ hang và u nấm, cắt thùy phổi, cắt phổi nhiễm nấm nặng. Áp dụng trong bệnh nấm phổi cụ thể như nấm phổi đáp ứng kém hoặc không đáp ứng với điều trị nội khoa, nấm phổi có biến chứng ho ra máu dai dẳng, ho ra máu sét đánh…
Nấm phổi là bệnh hiếm gặp nhưng có tỷ lệ tử vong rất cao
Dự phòng nhiễm nấm phổi
Có tới 75.000 loại nấm có thể gây bệnh cho con người và chúng có thể có mặt ở khắp nơi như không khí, nước, bụi bẩn… Thật khó tránh khỏi hít phải những phần tử vô cùng nhỏ đang… bay lượn trong không khí.
Cần chủ động phòng ngừa nấm phổi ở những đối tượng có nguy cơ cao; nâng cao nhận thức cho bệnh nhân. Thầy thuốc cảnh giác trước những trường hợp viêm phổi – có thể do nấm. Nhanh chóng tìm cách phát hiện và điều trị kịp thời bệnh nhân bị nhiễm nấm phổi để tránh lây lan ra cộng đồng.
Cuối cùng, cần phải tiếp tục nghiên cứu sâu thêm về cơ chế bệnh sinh của nhiễm nấm nói chung và nấm phổi nói riêng. Tiến tới sản xuất những loại thuốc chống nấm mới có hiệu quả hơn. Và quan trọng là tìm được loại vắc-xin chống nấm để sử dụng phòng ngừa chủ động cho những đối tượng có nguy cơ cao.
