Việc điều trị viêm mũi xoang mạn tính hết sức khó khăn do sự tích tục của vi khuẩn. Vì vậy sóng siêu âm đã được nghĩ đến để phá vỡ cấu trúc hội tục của vi khuẩn, mở ra con đường mới trong điều trị viêm xoang nói chung.
5% người dân có thể gặp viêm xoang mạn tính, đây là một bệnh xảy ra quanh năm. Nếu kết hợp thay đổi thời tiết, nhất là lạnh, mưa nhiều, ẩm ướt hoặc khô hanh bệnh dễ tái phát hơn.
Bệnh viêm mũi xoang có thể gây nguy hiểm tới tính mạng trong trường hợp có biến chứng áp xe não của những đợt cấp tính. Ngoài ra, viêm mũi xoang còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến phổi (hội chứng xoang – phế quản), tới mắt (mù đột ngột hoặc giảm thị lực, áp xe ổ mắt…
Vì sao điều trị viêm mũi xoang mạn lại khó khăn?
Bệnh viêm mũi xoang mạn tính là tình trạng viêm của niêm mạc mũi và các xoang cạnh mũi với các triệu chứng ngạt tắc mũi, chảy dịch mũi, đau tức vùng sọ mặt, giảm/mất ngửi kéo dài trên 12 tuần.
Một trong những nguyên nhân làm cho việc điều trị nội khoa của viêm mũi xoang mạn tính thất bại là Biofilms vi khuẩn. Biofilm vi khuẩn là một lớp màng sinh học trong đó các vi khuẩn tích tụ lại và được bao quanh bởi các chất như các Protein, Polysaccharides, ADN ngoại bào.
Biofilms vi khuẩn giúp cho vi khuẩn giảm tốc độ chuyển hóa trong điều kiện không thuận lợi, đồng thời tránh được tác động của kháng sinh. Lớp màng này còn có khả năng giải phóng từ từ vi khuẩn, dẫn tới tình trạng viêm kéo dài của niêm mạc mũi xoang làm tình trạng viêm trở thành mạn tính.
Sử dụng sóng siêu âm điều trị viêm mũi xoang mạn tính
Với những khó khăn trên, nhiều nhà nghiên cứu đã suy nghĩ về cách phá vỡ cấu trúc này và phát hiện ra rằng: Trong điều kiện phòng thí nghiệm, sóng siêu âm mang năng lượng làm đứt gãy cấu trúc của màng Biofilms.
Từ đó, người ta nghĩ đến việc ứng dụng sóng siêu âm để phá vỡ màng Biofilms vi khuẩn, giúp tăng hiệu quả điều trị trong bệnh viêm mũi xoang mạn tính.
Bên cạnh đó, sóng siêu âm còn thâm nhập sâu vào các mô và tác động tới cơ quan đích (niêm mạc mũi xoang) nhờ vào 2 cơ chế: Nhiệt và không nhiệt, từ đó có khả năng phối hợp làm giảm các triệu chứng của mũi (ngạt mũi và tăng tiết dịch): Tác động của nhiệt năng làm tăng hoạt động chuyển hóa và tuần hoàn tới niêm mạc mũi.
Sự rung động của sóng siêu âm (không nhiệt) có thể làm loãng dịch tiết của mũi xoang.
Một nghiên cứu trên 20 bệnh nhân đã cho thấy, sau 6 đợt điều trị bằng phương pháp siêu âm mũi xoang, các triệu chứng viêm mũi xoang mạn tính cải thiện 90% ở 18/20 bệnh nhân. Chỉ số đánh giá kết quả điều trị SNOT-20 cũng cải thiện lên tới 34.1%.
Một nghiên cứu khác trên 14 bệnh nhân cũng cho thấy, điều trị bằng sóng siêu âm lên niêm mạc các xoang viêm, không những giúp cải thiện chỉ số đánh giá hiệu quả điều trị SNOT-20 và cải hiện điểm số trên CT, mà còn làm giảm số lượng tụ cầu vàng (S. aureus) ở bệnh nhân viêm mũi xoang mạn tính (p < 0.05). Trên 70% các trường hợp người bệnh hết ngạt mũi, phim CT xoang trở về bình thường và hiệu quả điều trị kéo dài tới 6 tháng mà không tái phát các triệu chứng.
Với những ưu điểm đó, sóng siêu âm đã được ứng dụng trong phối hợp điều trị bệnh viêm mũi xoang mạn tính và cho thấy kết quả rất tích cực.
Nhiều người bị viêm mũi xoang rỉ tai nhau và thường sử dụng các đơn thuốc truyền tay, theo mách bảo vì vậy tỷ lệ viêm mũi xoang thất bại trong điều trị nội khoa ngày càng tăng và tăng số người phải đến bệnh viện phẫu thuật. Chính vì vậy, việc sử dụng sóng siêu âm trong phối hợp điều trị bệnh viêm mũi xoang mạn tính sẽ mang lại hiệu quả cho bệnh nhân.
PGS. TS. Phạm Thị Bích Đào
Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Giảng viên cao cấp bộ môn Tai Mũi Họng – Trường Đại học Y Hà Nội
